Budynek Domu Kultury (dawny dworek mieszkalny) usytuowany jest w centralnej części Żabiej Woli, na wschód od szosy katowickiej. Budynek znajduje się na terenie całkowicie wygrodzonym, podjazd do budynku zlokalizowany jest od strony wschodniej, poprzedzony pierwotnie kolistym gazonem. Na północ i wschód od budynku znajdują się resztki podworskiego parku, w 2014 roku przedzielonego oświetlonymi alejkami. Za budynkiem zamontowana została wówczas zewnętrzna siłownia oraz plac zabaw. Skutkiem rewitalizacji budynku i jego otoczenia jest również iluminacja, uatrakcyjniająca wizerunek Domu Kultury od zmierzchu do świtu.

     Historia dworu sięga roku 1827, w którym to we wsi i folwarku Żabia Wola wymienionych było jedynie 20 domów i 187 mieszkańców. Właścicielką dóbr żabiowolskich była wówczas kasztelanowa krakowska z rodu Dzierzbickich. W roku 1886 folwark Żabia Wola obejmował obszar 683 mórg, w tym gruntów ornych i ogrodów mórg 476, łąk – 72 morgi, pastwisk – 11 mórg, lasu – 99 mórg, nieużytków – 25 mórg, budynków murowanych – 8, drewnianych – 8, ponadto las nieurzędowy i pokłady torfu. Wieś liczyła wówczas 187 osób.

     Pierwotny dworek był budynkiem jednokondygnacyjnym, dwutraktowym, z sienią na osi. Został on wymurowany z cegły i wykończony w stylu skromnego klasycyzmu. Równocześnie z budową dworu urządzono w Żabiej Woli park określony w tekstach źródłowych „lasem urzędowym”.

     Dwór został przebudowany na początku XX w. Ówczesnym właścicielem był Kazimierz Wojciechowski.

     W roku 1930 majątek Żabia Wola odkupuje niejaki dr Ślaski. Wokół dworu znajdował się dość duży park w którym rosły obok drzew liściastych także piękne okazy sosen i świerków a uzupełnieniem ich stanowiły duże ilości różnego gatunku kwiatów, jak również różanki i klomby. Jeszcze w roku 1914 park miał około czterech hektarów. Najwięcej drzew dosadzonych zostało w latach 1908 – 1910. Z zachowanych przekazów wynika, że parkowe alejki wykorzystywane były m.in. przez panny Wojciechowskie na konne przejażdżki.

    Od dworu w kierunku lasu prowadziła wówczas okazała aleja kasztanowo – grabowa. Alejki w parku biegły prosto a jedynie podjazd do dworu był okrągły. W miejscu obecnie stojącej figurki stał budynek karczmy, a za nią staw, w którym hodowano ryby. W pobliżu dworu znajdowała się także krochmalnia, która w roku 1914 sprzedana została za długi. W roku 1921 część parku zajęta została przez wytyczoną w pobliżu szosę.

     Po II wojnie światowej majątek w Żabiej Woli został w całości rozparcelowany przez ówczesne władze komunistyczne.

     Dwór przez następne lata był wykorzystywany częściowo jako mieszkalny i usługowy, natomiast zaniedbany park ulegał systematycznej dewastacji. W latach 60-tych XX w. budynek użytkowany był przez Rejonową Spółdzielnię Zaopatrzenia i Zbytu „Samopomoc Chłopska”, Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Żabiej Woli, weterynarza, Kasę Spółdzielczą, zlewnię mleka i cztery lokale mieszkalne – trzy na poddaszu oraz jeden na parterze. Przez te lata nieodpowiednio użytkowany budynek popadał w ruinę.

     Ostatecznie generalny remont dworu został rozpoczęty w II połowie lat siedemdziesiątych. W wyniku tych prac nieznacznej zmianie uległ wygląd zewnętrzny budynku. Przede wszystkim drewniane kolumny ganku zostały zamienione na murowane, natomiast dach kopertowy został przebudowany na dach naczółkowy z dwukondygnacyjnymi ścianami bocznymi (od północy i południa). Wydaje się ponadto, że kalenica dachu została podniesiona w stosunku do stanu sprzed remontu. Cztery lukarny zastąpiono niewielkimi okienkami tzw. wolimi oczkami. Wyremontowany budynek został w 1988 roku zaadaptowany w całości na Dom Kultury.

    W uznaniu wysokiego waloru architektoniczno – historycznego obiektu oraz jego okolicy dla historii budownictwa wiejskiego na terenie Polski budynek został decyzją Prezydium Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej uznany za zabytek (decyzja nr 461/62 z dnia 23.03.1962 r.) , zaś jego otoczenie zostało wpisane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Skierniewicach decyzją z dnia 16.09.1978 r. do rejestru zabytków.

AUTOR: INŻ. BIELIŃSKI